नव देहली। इदानीं कतिपयेषु घण्टेषु चेकक्लियरिंग् भविष्यति। भारतीय रिजर्वबैङ्केन चेकक्लियरिंग् समयं कतिपयेषु घण्टेषु न्यूनीकर्तुं तत्सम्बद्धानि जोखिमानि न्यूनीकर्तुं च उद्दिश्य पदानि घोषितानि। सम्प्रति चेकनिक्षेपात् चेकक्लियरेन्स् यावत् द्वौ दिवसौ समयः भवति । परन्तु नूतनव्यवस्थायां निक्षेपस्य कतिपयेषु घण्टेषु चेकः ‘क्लियर’ भविष्यति।
आरबीआई किम् अवदत् ?
गुरुवासरे चालूवित्तीयवर्षस्य तृतीयमौद्रिकनीतिसमीक्षायाः घोषणां कुर्वन् आरबीआइ-राज्यपालः शक्तिकान्तदासः अवदत् यत्, “चेकक्लियरिंग् सुव्यवस्थितं कर्तुं, निपटानजोखिमं न्यूनीकर्तुं, ग्राहकानाम् उत्तमसेवाप्रदानं कर्तुं च उद्देश्यं कृत्वा चेक-ट्रंकेशन-प्रणाली (सीटीएस) प्रवर्तिता अस्ति। ” सीटीएस इत्यस्य वर्तमानप्रक्रियायां परिवर्तनं प्रस्तावितं अस्ति।” सः अवदत् यत् अस्य अन्तर्गतं वर्तमानसीटीएस-प्रणाल्याः अन्तर्गतं ‘बैच्स्’-रूपेण प्रक्रियां कर्तुं स्थाने व्यावसायिकसमये निरन्तरं समाशोधनस्य व्यवस्था भविष्यति।
नूतनव्यवस्थायां कथं कार्यं भविष्यति
आरबीआइ-अनुसारं “नवीनव्यवस्थायाः अन्तर्गतं कतिपयेषु घण्टेषु चेकस्य ‘स्कैन्ड्’, प्रस्तुतीकरणं, क्लियरीकरणं च भविष्यति । एतेन कतिपयेषु घण्टेषु चेकक्लियरिंग् भविष्यति यदा सम्प्रति द्वौ दिवसौ (T+1) यावत् समयः भवति । अस्मिन् विषये विस्तृतमार्गदर्शिकाः शीघ्रमेव निर्गताः भविष्यन्ति इति दासः अवदत्। एतदतिरिक्तं आरबीआइ-संस्थायाः प्रस्तावः अस्ति यत् प्रतिपक्षे बङ्कैः स्वग्राहकानाम् विषये ‘क्रेडिट्’-सूचनाः कम्पनीभ्यः प्रतिवेदयितव्याः। सम्प्रति मासे एकवारं एतत् प्रतिवेदनं दीयते।
नवमवारं व्याजदरेषु परिवर्तनं नास्ति
आर्थिकक्रियाकलापानाम् उत्थानस्य उद्धृत्य महङ्गानि च निकटतया दृष्टिपातं कृत्वा आरबीआइ-संस्थायाः नीतिदराणि क्रमशः नवमवारं अपरिवर्तितानि स्थापयितुं निर्णयः कृतः, येन व्याजदरेषु न्यूनतायाः अपेक्षां कुर्वन्तः सामान्यजनाः निराशाः अभवन् २०२२ तमस्य वर्षस्य मेमासात् २५० आधारबिन्दुभिः क्रमशः षट् दरवृद्धेः अनन्तरं गतवर्षस्य एप्रिलमासे दरवृद्धिचक्रं स्थगितम् आसीत् तथापि अद्यापि अस्मिन् स्तरे एव अस्ति।
About The Author
