नव देहली। प्रतिवर्षं ४ दिसम्बर् दिनाङ्कः देशे भारतीयनौसेनादिवसरूपेण आचर्यते । भारतीयनौसेनायाः बलस्य प्रतीकत्वेन अयं दिवसः आचर्यते । अयं दिवसः भारतीयनौसेनायाः शौर्यस्य, देशस्य समुद्रीयसीमानां रक्षणे तस्याः भूमिकायाः समर्पणस्य च प्रतीकः अस्ति । अस्य दिवसस्य उत्सवः १९७२ तमे वर्षे मेमासे आयोजिते वरिष्ठनौसेनाधिकारिणां सम्मेलने आरब्धः ।
अधिकारीसम्मेलने १९७१ तमे वर्षे भारत-पाकयुद्धकाले भारतीयनौसेनायाः प्रयत्नानाम् उपलब्धीनां च स्वीकारार्थं ४ दिसम्बर् दिनाङ्कं भारतीयनौसेनादिवसरूपेण आयोजयितुं निर्णयः कृतः अस्य दिवसस्य शुभ अवसरे भारतीयनौसेनाद्वारा विविधाः समारोहाः, कार्यक्रमाः च आयोज्यन्ते । आयोजनेषु परेडः, सैनिकैः कलाप्रदर्शनं, समर्थने जनसहभागिता च अन्तर्भवति ।
किन्तु भारतीयनौसेनादिवसः केवलं ४ दिसम्बर् दिनाङ्के एव किमर्थम् आचर्यते ?
१९७१ तमे वर्षे अस्मिन् दिने भारत-पाकिस्तान-युद्धकाले भारतीयनौसेनायाः महती भूमिका आसीत्, युद्धे सफलतां च प्राप्तवती । युद्धे सफलतां प्राप्तुं भारतीयनौसेनायाः शौर्यं सेवां च स्मर्तुं अयं दिवसः चयनितः । भारतीयनौसेना १९७१ तमे वर्षे डिसेम्बर्-मासस्य ४ दिनाङ्के रात्रौ ऑपरेशन ट्रायडेण्ट्-प्रक्षेपणं कृतवती । पाकिस्तानस्य कराची-बन्दरगाहात् चालितस्य ऑपरेशन चंगेजखानस्य उत्तरम् आसीत् एतत् अभियानम् ।
भारतीयनौसेना कदा अस्तित्वं प्राप्तवती ?
भारतीयनौसेना पाकिस्तानस्य कराची-नौसेनाकेन्द्रे आक्रमणं कृत्वा किमपि हानिरहितं विजयं प्राप्तवती । भारतीयनौसेना कराची-बन्दरस्य बम-प्रहारं कृत्वा तस्य विनाशं कृतवती आसीत् । एतत् युद्धं भारत-पाकिस्तान-युद्धम् इति अपि ज्ञायते । अस्मिन् युद्धे बाङ्गलादेशः पाकिस्तानात् पृथक् भूत्वा स्वतन्त्रराष्ट्रस्य स्थितिं प्राप्तवान् । इस्ट् इण्डिया कम्पनी इत्यनेन रॉयल इण्डियन नेवी इति नाम्ना नौसेना निर्मितवती तदा १६१२ तमे वर्षे भारतीयनौसेना अस्तित्वं प्राप्तवती । १९५० तमे वर्षे स्वातन्त्र्यानन्तरं तस्य पुनर्गठनं भारतीयनौसेना इति अभवत् ।
About The Author
